در سال‌های اخیر با رشد چشمگیر قیمت مسکن و اجاره‌بها، تأمین سرپناه به یکی از چالش‌های اصلی خانوارهای کم‌درآمد و متوسط تبدیل شده است. در همین راستا، دولت برای حمایت از مستأجران، سقف وام ودیعه مسکن را افزایش داده است. اما آیا این سیاست واقعاً دردی از مستأجران دوا می‌کند؟
جزئیات افزایش وام ودیعه مسکن
طبق اعلام معاون سیاستگذاری پولی بانک مرکزی، در سال ۱۴۰۴ با توجه به نرخ تورم، برای شهر تهران سقف جدید تسهیلات ودیعه مسکن به ۲۷۵میلیون تومان، برای مراکز استان ها به ۲۱۰میلیون تومان و برای سایر شهرها به ۱۴۰میلیون تومان افزایش پیدا کرد.
شرایط و نحوه دریافت وام ودیعه مسکن
تنها شرط پرداخت وام ودیعه مسکن مستاجرین نداشتن سابقه مالکیت می باشد و قرمز بودن فرم ج مسکن و شهرسازی مهم نیست. مستاجرین برای دریافت وام پس از ثبت اجاره نامه خود در سامانه خودنویس و اخذ کد رهگیری باید از طریق پنجره خدمات دولت، در سامانه وزارت راه و شهرسازی ثبت نام نمایند. پس از صحت سنجی اطلاعات که معمولاً ۴۸ساعت زمان می برد، مجدداَ وارد سایت راه و شهرسازی شوند و در صورت تائید (مشمول شدن دریافت وام) بانک مربوطه و شعبه بانک را مشخص کنند. پس از صدور کد پیگیری باید به بانک مربوطه مراجعه و با تکمیل مدارک وام را اخذ کنند. چنانچه شخصی دارای سابقه مالکیت باشد و یا اجاره نامه اش در سامانه خودنویس ثبت نشده باشد، وام تعلق نمیگیرد.
برای دریافت این تسهیلات ودیعه مسکن بایستی قرارداد اجاره در سامانه خودنویس ثبت گردد و به اجاره نامه هایی که در سامانه کاتب ثبت شده باشند در حال حاضر وام پرداخت نمی گردد.
مزایا و نقاط قوت پرداخت وام ودیعه مسکن
- کاهش فشار اقتصادی بر مستأجران: دریافت این وام می‌تواند بخشی از ودیعه یا حتی کل مبلغ رهن را پوشش دهد و از فشار روانی و مالی خانواده‌ها بکاهد.
- افزایش قدرت چانه‌زنی مستأجران: در شرایطی که مالکین مبلغ رهن بالاتری مطالبه می‌کنند، وجود وام می‌تواند به مستأجر در تأمین مبلغ مورد نظر کمک کند.
- کنترل نسبی بازار اجاره: با حمایت دولت از مستأجران، بازار اجاره ممکن است از حالت کاملاً آزاد و رها خارج شده و به تعادل نسبی برسد.
چالش‌ها و انتقادات وام مستأجرین
- سود نسبتاً بالا: بسیاری از کارشناسان معتقدند نرخ سود این وام‌ها با توجه به وضعیت اقتصادی مستأجران بالا بوده و در عمل ممکن است فشار مالی مضاعفی ایجاد کند.
- دشواری در ضمانت و دریافت: فرایند اخذ وام شامل مراحل متعدد بانکی، نیاز به ضامن معتبر و ارزیابی توان بازپرداخت است که ممکن است بسیاری از مستأجران را از دریافت آن بازدارد.
- تأثیر موقتی: این وام‌ها راه‌حل بلندمدت محسوب نمی‌شوند و بیشتر به‌عنوان مُسکن عمل می‌کنند تا درمان ریشه‌ای مشکل مسکن.
جمع‌بندی
افزایش وام ودیعه مسکن اگرچه می‌تواند در کوتاه‌مدت به مستأجران کمک کند، اما بدون سیاست‌های مکمل مانند افزایش تولید مسکن، کنترل نرخ اجاره‌بها و حمایت واقعی از اقشار کم‌درآمد، نمی‌تواند راه‌حلی پایدار باشد. در نهایت، حل بحران مسکن نیازمند یک برنامه جامع، مشارکت بخش خصوصی، و رویکردی عدالت‌محور در سیاست‌گذاری‌های شهری و اقتصادی است.
